KORNEA NAKLİ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN HER ŞEY
Halk arasında “göz nakli” olarak bilinen kornea nakli, birçok kişi için yeniden görme umudu. Gözün kornea tabakasını etkileyen hastalıkların tedavisinde başvurulan etkin bir yöntem olan kornea nakli yani keratoplasti kişileri bulanık, sisli görmeden kurtarıp; gözleri yeniden ışığa kavuşturuyor.
Keratoplasti (kornea nakli) nedir?
Gözün en dış tabakası olan kornea tabakasının değiştirildiği ameliyat kornea nakli veya keratoplasti olarak adlandırılır. Bu operasyon için kullanılan kornea dokusu; yurt içi ve yurt dışındaki yetkili göz bankalarından temin edilir. Hastalıklı veya hasarlı kornea dokusu bulanıklaşır, ödemlenir (şişer) veya incelerek düzgün mimarı yapısını kaybedebilir. Bu durum kornea tabakasından geçen ışığı etkiler ve bulanık, sisli bir görüntü oluşmasına neden olur. Korneadaki bulanıklık veya incelme görmeyi azaltıyor ve bu azalma hastanın yaşam kalitesini etkiliyorsa kornea nakli yapılır.
Göz ovuşturmanın göze zararları nelerdir?
Korneanın incelip, astigmatın ilerlediği ve bu mimari yapının bozulduğu en önemli hastalık keratakonüstür. Korneadaki kolajen lifleri normalde sıkı sıkıya birbirine bağlıdır. Ama bu lifler arasındaki bağlar genetik yatkınlık veya gözü çok ovuşturmak gibi nedenlerle zayıflar, kornea öne doğru çekilir ve yerçekimi nedeniyle de hafif aşağıya doğru göbeklenir. Böyle durumda ilerleyen miyopi ve gözlükle düzelmeyen astigmatizma ortaya çıkar.
Korneanın incelmesini durdurmak mümkün mü?
Korneanın öne doğru incelmesini durduracak birtakım tedaviler ortaya koymak gerekir. Crosslink isimli tedaviyle ışın vererek kornea daha sıkı bir hale getirilir. Bunun da işe yaramadığı durumlar olabilir veya tedavinin geciktiği durumlar olabilir. Bu ortamda kornea anatomik bütünlüğünü kaybeder ve ileri seviyede miyop ya da astigmatizma oluşur sonrasında da ve korneayı değiştirmek gerekebilir.
Kornea nakli gerektiren hastalıkları nelerdir?
Her göz hastalığı için kornea nakli uygulanmamaktadır. Kornea naklinin uygulandığı hastalıklar şöyle sıralanabilir:
Kornea nakli nasıl yapılıyor?
Kornea nakli ameliyatlarında hem alıcı hem de verici korneaları bu ameliyat için özel olarak tasarlanmış cerrahi aletlerle hazırlanır. Nakil ameliyatlarında kullanılan alet ve bıçaklar milimetrik kesiler yaparak operasyonun geçekleşmesini sağlarlar. Kornea nakli operasyonunu lazer teknolojisi sayesinde tamamen bıçaksız olarak yapmak mümkündür. Femtosaniye lazerler sayesinde hem alıcı korneası hem de donör kornea birbirine daha uyumlu olabilecek şekilde daha ince kesilerle hazırlanabilmektedir.
Dikişsiz kornea nakli nedir?
Kornea nakli gerektiren hastalıkların çoğunda, korneanın sadece belli bir katmanı hasar görür. Bu durumda sadece hasarlı iç hücre tabakası değiştirilir. Endotel hücre tabakası korneanın en iç katmanıdır. Bu hücrelerin en önemli görevi, net bir görüş için korneayı saydam tutmaktır. Bazı genetik hastalıklarda ve endotel hücrelerin hasar gördüğü göz ameliyatları (katarakt ameliyatı – glokom ameliyatı gibi) sonrasında kornea ödemi gelişir. Korneanın diğer katmanlarının sağlam olduğu bu durumlarda, vericiden alınan kornea dokusu manuel olarak, mikrokeratom adı verilen cihazlarla veya femtosaniye lazer kullanılarak katmanlarına ayrılır. Hasarlı endotel tabakası çıkartılır ve vericiden alınan endotel zar tabakası 3.5 mm’lik bir kesiden göz içerisine yerleştirilir. Bu operasyon lokal veya genel anestezi altında yapılabilir. Dikişsiz kornea nakli ameliyatları endotelyal keratoplasti, DSEK ve DMEK olarak adlandırılır.
Dikişsiz kornea naklinde ret reaksiyonu azalıyor
Dikişsiz kornea naklinin avantajları şöyle sıralanabilir:
Kornea nakli sonrası net görme ne zaman gerçekleşiyor?
Kornea nakli bir ameliyat mikroskobu yardımıyla, steril koşullarda yapılmaktadır. Kornea dokusu haricinde ameliyatta kullanılacak ekipman ve teknoloji yapılan nakil tekniğine göre farklılıklar göstermektedir. Tam kat kornea nakillerinde hasarlı veya bulanık kornea dokusu çıkartıldıktan sonra, verici kornea dokusu göze dikişlerle sabitlenir. Bu dikişler yara iyileşmesine paralel olarak ameliyattan 6 ay sonra tek tek alınır. Ameliyattan hemen sonra eskisine göre daha iyi bir görme olmasına rağmen, en iyi görme 6 ay – 1 sene sonra, astigmat yaratan dikişlerin alınarak uygun gözlük veya kontakt lens verilmesi sonrası elde edilir. Dikişsiz kornea naklinde ise donör kornea dokusu manuel olarak, mikrokeratom adı verilen özel cihazlarla veya lazer yardımıyla hazırlandıktan sonra, alıcı göz iç yüzeyine dikişsiz olarak yerleştirilir. Greftin sabitlenmesinde göz içine enjekte edilen küçük bir hava baloncuğundan da yararlanılır. Kornea nakli ameliyatından sonra enfeksiyonu ve ret reaksiyonunu önlemek amacıyla hastalar bir süre göz damlası kullanırlar.
En geç bir hafta içinde normal yaşama dönüş
Nakilden sonra ağır egzersiz ve göze darbeden kaçınma dışında günlük hayatı değiştiren bir durum olmaz. Ameliyattan sonra hastalar en geç bir hafta içinde normal yaşamına geri döner. Kontroller genellikle ameliyattan sonra 1. gün, 1. hafta, 1. ay, 3. ay ve daha sonra 6 ayda bir kez şeklinde yapılmaktadır. Gerekirse tüm işlemler sonrasında hastaya gözlük ve kontakt lens verilir.