Işıkları kapatıp, uyumadan önce son kez cep telefonunuzda vakit geçiyorsanız…
GEÇİCİ DİJİTAL EKRAN KÖRLÜĞÜ YAŞAYABİLİRSİNİZ
Telefon ekranına kısa mesafeden bakmak, kayan ekranda farklı puntolarda yazıları, şekilleri ve videoları takip etmek gözleri yorabiliyor. Üstelik tüm bunlar karanlık bir ortamda gerçekleştiriliyorsa gözün uyum kapasitesini zorlayarak “Akomodasyon güçlüğü” yaşanmasına yol açabiliyor. En basit şekliyle gözün bir cisme odaklanmak için kendini ayarlaması olarak tanımlanabilen akomodasyon (gözlerin uyum ve odaklanma yapma fonksiyonu) sürecinde gözün hızla değişen ekrandaki objeleri yakalama çabası siliyer kasının sürekli kasılması sonucu spazma dönüşebiliyor. Gözlerde ağrı, baş ağrısı, uzağa ve yakına odaklama güçlüğü, bulantı, baş dönmesi ve gözlerde yorgunluk hissi akıllı telefon ve mobil cihazlarla iş, yazışma, internette dolaşma ve sosyal medya kullanımını alışkanlık haline getirenlerde çok daha sık görülüyor. Parlak aydınlatmaya gece boyu maruz kalmak ise melatonin salınımını da bozacağı için uyku düzenini de etkiliyor.
Gözler gün içerisinde yeterince yoruluyor
Yakın mesafeye odaklanmak ve okumak gözlerin uyum yapma (akomodasyon - fokuslama), gözlerin içe odaklanması ve göz bebeğinin küçülmesini içeren oldukça kompleks bir fonksiyondur. Akomodasyon ve odaklama güçlüğü, özellikle astigmat ve presbiyopi gibi gözlük sorunu olan kişilerde görsel sorunların yaşanmasına yol açıyor. Göz yorgunluğu yaşanan problemlerin başında geliyor. Cep telefonlarının gün içerisinde yeterince aktif olarak kullanıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Sönmez, “Gece uyumadan, üstelik karanlık bir ortamda son bir kez daha cep telefonunda zaman geçirmek; birkaç video izlemek, sosyal medyaya göz atmak, yazılar okumak ya da e-maillere dönüş yapmak gözlerin çok daha fazla yorulmasına neden oluyor. Dolayısıyla gözler için eşsiz bir dinlenme zamanı olan uyku öncesi dönemi cep telefonunda geçirmemek gerekiyor” diyor.
Her yaş grubunda farklı şikayetlere yol açıyor
Yakına odaklama ve uyum güçlüğüyle yaşanan akomodasyon güçlüğü özellikle hipermetrop ve astigmat gibi gözlük kusuru olan, 40 yaş ve sonrası grupta daha belirgin bir şekilde görülüyor. Yakın akomodasyon gecikmesi ve zayıflığı okumak için kağıt yerine dijital ekran seçenlerde daha sık oluyor. Bu durum her yaş grubunda farklı şikayetlere neden olabiliyor. Genç yaş grubunda okuma isteksizliği, baş ağrısına yol açarak ilerlemiş - yalancı miyopi yaşanmasına neden olabiliyor. Öğrenciler ve ekrana yakın oturup, daha uzun süre zaman geçiren meslek gruplarında görülen akomodasyon spazmı ya da yalancı miyopi genellikle yakın aktiviteyi azalttıktan kısa bir süre içerisinde düzeliyor. Bazı kişilerde ise özellikle stres ve yorgunlukla bu süre uzayabiliyor. Dolayısıyla göz muayenesinde hastanın değerlerinin değişkenlik gösterebileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Sönmez, hastanın durumun farkında olması ve doktorunu yeterli şekilde bilgilendirmesinin tanıda önemli rol oynadığını belirtiyor.
Göz kuruluğu yapıyor
Uzun süre ekran karşısında zaman geçirmek, yaklaşık 3 saniyede bir gerçekleşen göz kırpma refleksinden de kişiyi alıkoyuyor. Göz kırpmanın düzenli olarak gerçekleşmemesi göz kuruluğu yaşanmasına neden oluyor. Dijital ekranları kullanırken ise tam bir göz kırpması da yapmıyoruz. Bu durumda kişi göz kuruluğuna bağlı birtakım şikayetler yaşayabiliyor. Göz Doktoru Prof. Dr. Barış Sönmez, bu şikayetleri şu şekilde sıralıyor:
Katarakt ve retina hastalıklarına neden oluyor
Akıllı telefon ve dijital ekran kullanımının toplumda neredeyse %90’lara ulaştığı görülüyor. Akıllı telefon kullananların yaklaşık %15’i gece ışıkları kapattıktan sonra da dijital ekrandan okumaya, video izlemeye ve sosyal medya kullanmaya devam ediyor. Dijital ekranlardan yayılan mavi ışık uyku düzeninin bozulmasına da yol açıyor. Üstelik uyku öncesi kişinin bir gözünün yastıkta kapalı, diğer gözünün telefonda olması da gözlerde ciddi değişiklere neden olabiliyor. Telefona bakan göz ışığa alışmak için küçülürken yastığa yaslanan göz ise karanlığa alışmak için büyüyor. Bu iki gözde yaşanan değişim kişi geçici bir körlük yaşayabiliyor. Tablonun bununla sınırlı kalmayacağına dikkat çeken Prof. Dr. Sönmez, cep telefonuna bakarken bile iyi aydınlatılmış bir ortamda bulunması gerektiğini belirterek, ekranların çözünürlüğünün yüksek ancak düşük parlaklıkta olmasının önemli olduğunu vurguluyor ve ekliyor: “Karanlık ortamda dijital ekranlara uzun süre bakmak ve bunu bir alışkanlık haline getirerek günlük rutine almak uzun dönemde katarakt ve retina hastalıklarının ilerlemesine zemin hazırlıyor.”
Göz sağlığı için 4 adımda dijital hayata uyum rehberi
Teknolojinin büyüleyici ilerleyişiyle dijital ekranların artık ayrılmaz parçalarımız haline geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sönmez, göz sağlığını korumak için uyulması gereken kuralları şöyle sıralıyor: